วันหยุดเขื่อนโลก: ชาวอีสานบอกรักแม่น้ำโขง เรียกร้องหยุดภัยพิบัติจากเขื่อน

อ่านให้ฟังจาก สุชัย Ai โดย Botnoi

ประเด็นสำคัญ:  

– การรณรงค์วันหยุดเขื่อนโลก 14 มีนาคม 2568: ชุมชนริมแม่น้ำโขงจัดงานเชิงสัญลักษณ์ “แต่งงานปลาบึก” เพื่อบอกรักแม่น้ำโขงและเรียกร้องการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ  

– ผลกระทบจากเขื่อน: เขื่อนในแม่น้ำโขงส่งผลต่อระบบนิเวศ วิถีชีวิตชุมชน และความอุดมสมบูรณ์ของสิ่งมีชีวิตในน้ำ เช่น ปลาบึกที่ใกล้สูญพันธุ์  

– ความเชื่อและวัฒนธรรมท้องถิ่น: ปลาบึกถูกมองเป็นสัญลักษณ์ศักดิ์สิทธิ์ในมิติความเชื่อ เช่น พญานาค และเป็นตัวบ่งชี้ความอุดมสมบูรณ์ของระบบนิเวศ  

– ปัญหาค่าไฟและการพัฒนา: การสร้างเขื่อนไม่ช่วยลดค่าไฟให้ประชาชน แต่กลับเพิ่มภาระและผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม  

– ข้อเสนอทางออก: ชุมชนเสนอแนวทางการอนุรักษ์ทรัพยากรผ่านกิจกรรมเชิงบวก เช่น การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม และเรียกร้องให้รัฐทบทวนนโยบายสร้างเขื่อน  

รายการอีสานขานข่าว วันที่ 17 มีนาคม 2568 สันติ ศรีมันตะ ชวนพูดคุยเกี่ยวกับสถานการณ์แม่น้ำโขงในวันหยุดเขื่อนโลก 14 มีนาคม 2568 โดยเน้นผลกระทบของเขื่อนต่อวิถีชีวิตชุมชนและสิ่งแวดล้อม  

คำปิ่น อักษร ผู้อำนวยการโฮงเฮียนน้ำของ บ้านตามุย ได้กล่าวถึง กิจกรรมวันหยุดเขื่อนโลก เล่าถึงการจัดงาน “แต่งงานปลาบึก” ซึ่งเป็นพิธีเชิงสัญลักษณ์เพื่อบอกรักแม่น้ำโขง โดยมีขบวนเรือกว่า 50 ลำ และการอธิษฐานร่วมกันของชุมชน เพื่อส่งเสริมการอนุรักษ์แม่น้ำโขง  

ความสำคัญของปลาบึก : ปลาบึกถูกมองเป็นสัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์ของระบบนิเวศ และมีความเชื่อมโยงกับพญานาคในมิติวัฒนธรรมท้องถิ่น การหายไปของปลาบึกสะท้อนถึงปัญหาการพัฒนา เช่น การสร้างเขื่อนที่ทำลายที่อยู่อาศัยของปลา  

ผลกระทบจากเขื่อน : ชี้ว่าการสร้างเขื่อน เช่น เขื่อนสารคามในลาว ส่งผลกระทบต่อประเทศไทยถึง 90% ทำให้เกิดน้ำท่วมและระบบนิเวศเปลี่ยนแปลง ชุมชนต้องเผชิญกับความสูญเสีย เช่น เด็กจมน้ำตายจากระดับน้ำที่เปลี่ยนแปลงกะทันหัน  

ข้อเสนอทางออก : เสนอให้ชุมชนรวมพลังผ่านกิจกรรมเชิงบวก เช่น การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม และเรียกร้องให้รัฐทบทวนนโยบายสร้างเขื่อน โดยเน้นว่า “เราต้องสู้เพื่อวิถีชีวิตและทรัพยากรของเรา”  

พงษ์เทพ บุญกล้า นักวิชาการอิสระ พูดถึงผลกระทบของเขื่อนในมิติสังคมและสิ่งแวดล้อม : อธิบายว่าเขื่อนในแม่น้ำโขง เช่น เขื่อนในจีน ลาว และไทย ส่งผลให้ระบบนิเวศเปลี่ยนแปลง ปลาบึกและสัตว์น้ำอื่น ๆ ลดจำนวนลง ชาวประมงพื้นบ้านเดือดร้อน และวิถีชีวิตชุมชนถูกทำลาย  

มิติความเชื่อและวัฒนธรรม : วิเคราะห์ว่าปลาบึกมีความหมายในมิติศรัทธา เช่น เรื่องเล่าพญานาคในไทย ลาว และจีน ซึ่งสะท้อนถึงความผูกพันของชุมชนกับธรรมชาติ แต่การพัฒนาทำให้ความเชื่อเหล่านี้ถูกละเลย  

  ปัญหาการพัฒนาและค่าไฟ : ชี้ว่าเขื่อนถูกสร้างเพื่อตอบสนองความต้องการพลังงานของอุตสาหกรรมและเมืองใหญ่ แต่ไม่ได้ช่วยลดค่าไฟให้ประชาชนทั่วไป กลับเพิ่มภาระให้ผู้บริโภคในส่วนกลางที่ไม่ได้อยู่ใกล้เขื่อน  

ข้อเสนอทางออก : เสนอให้มีการตั้งคำถามต่อนโยบายสร้างเขื่อน โดยเฉพาะในระดับรัฐ และชวนให้สังคมตระหนักถึง “สิทธิของแม่น้ำ” ซึ่งควรได้รับการยอมรับในฐานะส่วนหนึ่งของชีวิตมนุษย์และธรรมชาติ  

การรณรงค์ในวันหยุดเขื่อนโลก 14 มีนาคม 2568 ที่ผ่านมา แสดงให้เห็นถึงพลังของชุมชนริมแม่น้ำโขงในการปกป้องทรัพยากรธรรมชาติและวิถีชีวิต แม้จะเผชิญความท้าทายจากนโยบายสร้างเขื่อนและการพัฒนาที่ไม่ยั่งยืน แต่ชุมชนยังมีความหวังผ่านการสร้างสรรค์กิจกรรมเชิงบวก เช่น การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม และการอนุรักษ์ทรัพยากร เพื่อให้เกิดความยั่งยืนในระยะยาว  

สิ่งที่ควรทำต่อ

1. **ผลักดันนโยบายท้องถิ่น**: เสนอให้องค์การบริหารส่วนท้องถิ่น (อบต.) และหน่วยงานระดับอำเภอสนับสนุนการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม เช่น พิธีแต่งงานปลาบึก เพื่อสร้างรายได้ให้ชุมชนและส่งเสริมการอนุรักษ์  

2. **สร้างเครือข่ายชุมชน**: ขยายความร่วมมือระหว่างชุมชนสองฝั่งโขง (ไทย-ลาว) เพื่อรณรงค์หยุดการสร้างเขื่อนและปกป้องแม่น้ำโขง  

3. **เรียกร้องการมีส่วนร่วม**: ผลักดันให้รัฐบาลเปิดโอกาสให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการตัดสินใจเกี่ยวกับนโยบายสร้างเขื่อน และทบทวนโครงการที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม  

4. **สร้างความตระหนักในวงกว้าง**: ใช้สื่อและกิจกรรมรณรงค์เพื่อให้สังคมตระหนักถึงผลกระทบของเขื่อนต่อระบบนิเวศ วิถีชีวิต และความมั่นคงทางอาหาร  

“สถานการณ์น้ำโขงในวันหยุดเขื่อนโลก” ไม่ได้เป็นเพียงการรณรงค์ชั่วคราว แต่เป็นจุดเริ่มต้นของการต่อสู้เพื่ออนาคตของแม่น้ำโขงและชุมชนที่พึ่งพาแม่น้ำนี้อย่างยั่งยืน