โซเชียลมีเดียครองสื่อไทย : ข่าว-ละครต้องปรับตัว รับพลังคนดูเปลี่ยนสังคม

อ่านให้ฟังจาก สุชัย Ai โดย Botnoi

งานสัมมนา Media Alert 2568 ชี้สื่อดั้งเดิมถูกลดบทบาท โซเชียลมีเดีย-อินฟลูเอนเซอร์มาแรง  กสทช. และกองทุนสื่อเผยโจทย์ใหญ่: ลดต้นทุน-เพิ่มคุณภาพ สร้างสื่อปลอดภัย  นักวิชาการย้ำพลังคนดูคือกุญแจขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลง  

ประเด็นสำคัญ

• โซเชียลมีเดียครอง engagement : TikTok นำ 50% ของปฏิสัมพันธ์ออนไลน์ แซงหน้าสื่อดั้งเดิม  
• อินฟลูเอนเซอร์กำหนดวาระ : บทบาทสื่อมวลชนลดลง อินฟลูเอนเซอร์ดึง engagement 42%  
• คุณภาพข่าว-ละครท้าทาย : ข่าวเน้นดราม่า-อาชญากรรม ละครขาดการสะท้อนสังคมอย่างสร้างสรรค์  
• กสทช.ทบทวนนโยบาย**: เสนอลดค่าสัมปทานทีวีดิจิทัล หนุนสื่ออยู่รอด-มีคุณภาพ  
• คนดูคือพลังหลัก : การรู้เท่าทันสื่อตั้งแต่เด็ก กลไกสำคัญสู่สื่อที่ดีขึ้น   

ดร.ธนกร ศรีสุขใส ผู้จัดการกองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์ บรรยายพิเศษ “พลังของการสื่อสาร วาระข่าว สื่อบันเทิง สู่การขับเคลื่อนทางสังคม” ชี้สื่อดิจิทัลมีบทบาทสูงในยุคปัจจุบัน การเข้าถึงข้อมูลง่ายขึ้น แต่ท้าทายคนทำสื่อต้องปรับตัวต่อเนื่อง เป้าหมายกองทุนคือสร้างฐานความรู้และงานวิจัยเพื่อพัฒนาสื่อปลอดภัย-สร้างสรรค์  ยกตัวอย่าง 3 งานวิจัย: (1) พฤติกรรมรับสื่อดิจิทัล (2) การรายงานข่าวเชิงประเด็น (3) การประเมินคุณภาพละคร หวังให้สื่อสะท้อนสังคมและขับเคลื่อนวัฒนธรรมการสื่อสารที่ดี  

กล้า ตั้งสุวรรณ ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท ไวซ์ไซท์ (ประเทศไทย) นำเสนอ “แนวโน้มการสื่อสารออนไลน์ของสื่อและสังคมไทย ปี 2567”  เผย TikTok ครอง engagement 50% แซง Facebook ที่ลดจาก 23% เหลือ 10%  อินฟลูเอนเซอร์สร้าง engagement 42% สูงกว่าสื่อดั้งเดิม (15.7%) และผู้ใช้ทั่วไป  เนื้อหายอดนิยมคือ บันเทิง (สงกรานต์, โอลิมปิก), อาชญากรรม (หมูเด้ง), อุทกภัย  ประธานไวซ์ไซท์ชี้ สื่อต้องเข้าใจพฤติกรรมคนดูและปรับเนื้อหาให้เหมาะกับแพลตฟอร์ม เช่น TikTok เน้นคลิปสั้น, X เน้นข่าวด่วน  

ผศ.ดร.สกุลศรี ศรีสารคาม รองคณบดี คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาฯ นำเสนอ “บทบาทของสื่อและการยกระดับคุณภาพข่าว สู่การเปลี่ยนแปลงสังคม”  วิเคราะห์ข่าว 4 กรณี: ข้าว 10 ปี, น้ำท่วมภาคเหนือ, ไฟไหม้รถบัสนักเรียน, ข่าวทีวี 9 ช่อง  พบสื่อยังกำหนดวาระสังคมได้ แต่เน้นดราม่า-อาชญากรรมมากเกินไป ขาดการสืบสวนเชิงลึก  เสนอตัวชี้วัดคุณภาพข่าว: ความน่าเชื่อถือ, ความเฉพาะเจาะจง, ประโยชน์ต่อผู้รับสาร  หวังให้สื่อรักษาคุณภาพ แม้เผชิญความท้าทายจากโซเชียลมีเดีย  

รศ.ดร.เสริมศิริ นิลดำ ม.ราชภัฏเชียงราย นำเสนอ “คุณภาพละครไทยในทีวีดิจิทัล กับ (ร่าง) เกณฑ์การประเมินของ กสทช.”  ชี้ละครไทยมุ่งบันเทิง แต่ขาดการสะท้อนสังคมอย่างสร้างสรรค์  เสนอเกณฑ์ประเมินคุณภาพละคร ร่วมกับ กสทช. เพื่อยกระดับเนื้อหา  ระบุละครควรมีบทบาทชี้นำสังคม ไม่ใช่แค่สะท้อนปัญหา  

การเสวนา “จากการสื่อสารของสื่อและสังคมไทยในปี 67 สู่ข้อเสนอการสื่อสารที่สร้างสรรค์”

เทพชัย หย่อง ผู้เชี่ยวชาญงานข่าว อดีตผู้บริหารองค์กรสื่อ องค์กรวิชาชีพสื่อในระดับประเทศและในภูมิภาคระหว่างประเทศ ยอมรับสื่อดั้งเดิมถูกลดบทบาท อินฟลูเอนเซอร์กำหนดวาระมากขึ้น (ยกตัวอย่างเลือกตั้งสหรัฐฯ)  เสนอให้สื่อดั้งเดิมสร้าง “อินฟลูเอนเซอร์ของตัวเอง” ที่ยึดจริยธรรมและข้อมูลน่าเชื่อถือ  เน้นพลังคนดูต้องรู้เท่าทันสื่อ ไม่เชื่อทุกอย่างจากอินฟลูเอนเซอร์  ยกตัวอย่างสภาการหนังสือพิมพ์ในสแกนดิเนเวีย ที่คนดูมีอำนาจกดดันสื่อให้รับผิดชอบ  

มณีรัตน์ กำจรกิจการ ผู้ช่วยเลขาธิการ กสทช. สายงานกิจการกระจายเสียงและกิจการโทรทัศน์ เสนอทบทวนค่าสัมปทานทีวีดิจิทัลที่สูงเกินไป ชี้เป็น “กระดุมเม็ดแรกที่ผิด” ทำให้สื่อขาดทุนผลิตเนื้อหาคุณภาพ  แนะลดต้นทุน-ระเบียบที่ไม่จำเป็น (เช่น ผังรายการ) ให้สื่อแข่งขันกับโซเชียลมีเดียได้  เห็นด้วยว่าต้องพัฒนาคนดูตั้งแต่เด็ก ผ่านการศึกษาและเครื่องมือรู้เท่าทันสื่อ  วางแผนร่วมกองทุนสื่อ ขยายการสนับสนุนและลดภาระผู้ประกอบการ  

ดร.ชำนาญ งามมณีอุดม รองผู้จัดการกองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์ ชี้สื่อเก่า-ใหม่ต้องพึ่งพากัน อินฟลูเอนเซอร์อาศัยเนื้อหาจากสื่อมวลชน  เสนอโมเดลกำกับใหม่ เน้นผลกระทบสาธารณะมากกว่าคลื่นความถี่ เรียกร้องแผนแม่บทชาติ ใช้คุณธรรม-จริยธรรมไทยเป็นแกนพัฒนาสื่อทุกประเภท  ขอบคุณทุกฝ่าย และหวังให้งานวิจัยนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงวงการสื่อ  

บทสรุป

งานสัมมนา Media Alert 2568 เผยภาพชัดเจนว่าโซเชียลมีเดียและอินฟลูเอนเซอร์กำลังครองวงการสื่อไทย ส่งผลให้สื่อดั้งเดิมต้องปรับตัวทั้งเนื้อหาและโครงสร้างต้นทุน ขณะที่คุณภาพข่าวและละครยังเป็นโจทย์ท้าทาย ทางออกที่ต้องดำเนินการต่อคือ:  

1. ลดภาระสื่อดั้งเดิม : กสทช. และกองทุนสื่อต้องร่วมทบทวนค่าสัมปทาน ลดระเบียบไม่จำเป็น ช่วยให้สื่อผลิตเนื้อหาคุณภาพได้  

2. ยกระดับคุณภาพเนื้อหา : สื่อต้องใช้เกณฑ์ประเมินที่ชัดเจน ข่าวเพิ่มเชิงลึก-สืบสวน ละครสะท้อนสังคมอย่างสร้างสรรค์  

3. เสริมพลังคนดู : ผลักดันการรู้เท่าทันสื่อตั้งแต่เด็ก ผ่านหลักสูตรการศึกษาและเครื่องมือดิจิทัล  

4. ผสานสื่อเก่า-ใหม่ : สื่อดั้งเดิมสร้างอินฟลูเอนเซอร์ของตัวเอง ผนวกจุดแข็งกับโซเชียลมีเดีย  

5. แผนแม่บทชาติ : รัฐบาล-กสทช.-กองทุนสื่อ ควรวางยุทธศาสตร์ระยะยาว ใช้คุณธรรมไทยเป็นแกนขับเคลื่อนสื่อทุกแพลตฟอร์ม  

การเปลี่ยนแปลงต้องเริ่มจากความร่วมมือทุกฝ่าย โดยมี “ผู้ชม” เป็นพลังหลักในการกำหนดทิศทางสื่อไทยให้ “ขยับ-ปรับ-เปลี่ยน” อย่างแท้จริง

(จาก LIVE งานสัมมนาวิชาการประจำปี Media Alert “มองสื่อและสังคมไทย…ทำอย่างไร? ให้โซเชียลมีเดียขยับ ข่าวปรับ ละครเปลี่ยน” วันพุธที่19 มีนาคม2568  เพจ กองทุนสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์ ถอดความและเขียนข่าวด้วย Ai)